باتیک (Batik) یک هنر باستانی رنگآمیزی پارچه است که با استفاده از موم داغ (wax-resist dyeing) ایجاد میشود. این هنر در هند از قرنها پیش رواج داشته و هنوز هم به عنوان بخشی از هنرهای سنتی نساجی این کشور شناخته میشود.
باتیک از طریق تجارت و تبادلات فرهنگی از اندونزی به هند راه یافت اما هنرمندان هندی آن را با سبک و ذوق بومی خود تطبیق دادند. مناطقی مانند:
گجرات
راجستان
بنگال غربی
چنای (تامیل نادو) از مراکز مهم تولید باتیک در هند هستند.
در دوران امپراتوری مغول، باتیک در دربارهای سلطنتی نیز محبوب بود.
ابتدا طرح مورد نظر با مداد یا قلم روی پارچه کشیده میشود.
با استفاده از ابزار سنتی به نام تجانتینگ (tjanting) یا برس، بخشهایی از پارچه با موم پوشانده میشود. این موم مانع نفوذ رنگ میشود.
پارچه در رنگ فرو میرود. فقط قسمتهایی که با موم پوشیده نشدهاند رنگ میگیرند.
پارچه با آب داغ یا اتو کردن تمیز میشود تا موم از آن جدا شود.
در باتیکهای چندرنگ، مراحل مومگذاری و رنگرزی برای هر رنگ جداگانه تکرار میشود.
پارچههای باتیک معمولاً روی نخ، کتان، ابریشم یا ترکیبات طبیعی اجرا میشوند. استقامت آنها تا حد زیادی به جنس پارچه پایه و روش رنگرزی بستگی دارد.
بسته به کیفیت نخ، بافت میتواند از ظریف تا ضخیم متغیر باشد. نوع ظریف نیازمند مراقبت بیشتری است.
شستشو با دست بهترین روش است.
از آب سرد یا ولرم (زیر ۳۰ درجه) استفاده کنید.
از شویندههای ملایم یا صابون طبیعی (مثل صابون زیتون یا پودر صابون بدون آنزیم) استفاده کنید.
هیچگاه از سفیدکننده، مواد قلیایی یا نرمکننده قوی استفاده نکنید.
پارچه را نچلانید و نمالید. فقط به آرامی فشار دهید.
آب سرد را در تشت بریزید.
مقداری شویندهی ملایم اضافه کنید.
پارچه را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه خیس کنید.
به آرامی با دست تکان دهید یا بفشارید.
با آب خالی کاملاً آبکشی کنید.
در سایه و روی سطح صاف یا بند پهن کنید (دور از نور مستقیم آفتاب).
در حالت ظریف (Delicate)
با آب سرد
در کیسه شستشو یا داخل پارچهی محافظ
بهتر است تنها شسته شود یا با رنگهای مشابه
اگر پارچه جدید است، احتمال دارد مقداری رنگ پس بدهد. بنابراین:
جدا از لباسهای دیگر بشویید
سرکه سفید (۱ قاشق غذاخوری) + نمک (۱ قاشق چایخوری) به آب اضافه کنید تا رنگ تثبیت شود.